Kira stopajı ticari taşınmazların brüt kiralarına yansıtılan bir vergi çeşididir. Kira stopajı kiracı tarafından ödenir. Standart kullanımlar için yapılan kiralamalarda kira stopajı uygulanmaz. Ticari bir amaçla kiralanan gayrimenkuller için ödenen kira tutarları stopaja tabi tutulur. Örneğin bir işyeri kiralayan bir kişi kira ödemesini mal sahibine yaparken aynı zamanda stopaj vergisini de ödemekle yükümlüdür. Kiracılar kira stopajını ilgili vergi dairesine ödeyebilirler. Kira stopajı her kira ödemesi yapıldığında uygulanır. Dolayısıyla kiracılar her ay kira stopajı ödemelidir. Eğer kiracı peşin olarak 3 aylık kira ödemesi yaptıysa 3 aylık dönemin kira stopajını da tek seferde ödemelidir. Kira stopajının ödenmesinde mal sahibi hiçbir şekilde sorumlu değildir. Kiracı kira stopajını ödemediği takdirde faizler uygulanır, faizlerden sonra söz konusu vergi hala ödenmemiş ise tahliye işlemleri başlatılır ve haciz sürecine girilir.

Kira stopajı vergisinin hesaplanması oldukça basit formüllere dayalıdır. Ticari amaçla bir gayrimenkul kiralayan kiracının ödemesi gereken brüt kira ücretinin %20’lik kısmı kira stopajını temsil eder. Mal sahibi ve kiracı arasında yapılan kira sözleşmesinde brüt kira ücreti yer alır. Bu sözleşmede yer alan rakama göre kira stopajı ödemesi gerçekleştirilir. Net kira ücretinden brüt kira ücreti hesaplanabilir. Aynı şekilde brüt kira ücretinden de net kira tutarı hesaplanabilir ve ödenmesi gereken kira stopajı tutarı elde edilebilir.

Bir aylık kira ödemesi 4.000 TL olan bir işyeri için:

Brüt kira bedeli = 4.000 TL

4.000 x %20 = 800

Kiracı her ay boyunca 800 TL kira stopajı vergisini vergi dairesine ödemelidir. Geriye kalan 3.200 TL ise net kira tutarıdır. Net kira tutarı kiracı tarafından mal sahibine ödenir.

Kira stopajı oranı %20’dir. Günümüzde yürürlükte olan her vergi çeşidi için vergi dilimleri bulunur. Vergi dilimi verginin hesaplanmasında kullanılan orana verilen isimdir. Kira stopajı vergisi brüt kira tutarına %20 oranında yansıtılır. Mal sahibine aylık olarak kira ödeyen kiracı kira sözleşmesinde belirtilen kira ücretinin %20’sini her ayın 23. gününden itibaren vergi dairesine ödemelidir. Kiracı stopaj vergisini ödemediği takdirde taşınmazdan tahliyesi istenebilir. Ayrıca faizler uygulanabilir ve ihmalin devamı halinde haciz işlemleri de başlatılabilir.

Belirli formüllerle net kira ücretinden brüt kira ücreti hesaplaması yapılabilir. Bu hesaplama sayesinde kiracının ödediği stopaj tutarı da belirlenebilir. Net kira tutarından brüt kira tutarı hesaplayabilmek için: Net kira oranı 1,25 ile çarpılır. Aynı zamanda net kira oranı 0,80’e de bölünebilir. Bu işlemlerin sonucunda çıkan rakam brüt kira tutarıdır.

Net kirası 4.000 TL olan bir işyeri için:

4.000 x 1,25 = 5.000

5.000 brüt kira tutarıdır.

4.000 TL net kira tutarından stopaj tutarını hesaplayabilmek için:

4.000 / 0,80 = 5.000

5.000 brüt kira tutarıdır.

Brüt kira tutarının %20’si stopaj vergisidir.

5.000 x %20 = 1.000

Kiracı 1.000 TL stopaj vergisi öder.

Kiracının halihazırda ödemekte olduğu kira stopajı tutarından brüt ve net kira tutarı da hesaplanabilir. %20 oranındaki kira stopajı 2.000 TL olan bir işyerinin brüt ve net kira tutarını hesaplayabilmek için:

2.000 / 20 = 100

100 x 100 = 10.000

10.000 TL brüt kira tutarıdır.

Net kira tutarını hesaplayabilmek için brüt kira tutarından stopaj tutarının çıkarılması gerekir.

10.000 – 2.000 = 8.000

8.000 TL net kira tutarıdır.

Ticari amaçlarla kiralanan taşınmazların büyük bir bölümüne yansıtılan kira stopaj vergisinden muaf olan taraflar da bulunur. Kira stopajı vergisinden muaf tutulacak taraflar 193 numaralı Gelir Vergisi Kanunu’nun 95. maddesinde yer alır. Güncel yasalara göre ticari bir gayrimenkul kiraladıktan sonra kira stopajı ödemekten muaf tutulan taraflar şu şekildedir:

● Çalışmaları karşılığında elde ettikleri maaşları yurtdışı merkezli bir ödeme noktasından alanlar

● Diğer ülkelere ait konsolosluk ve elçiliklerde görev yapan memurlar ile hizmetliler

● Yıllık olarak ödenmesi gereken vergilere dair beyanname düzenleyen ve ödeme yapan kişiler

Kira stopajı ödenmediğinde kiracı aşamalı olarak çeşitli yaptırımlara tabi tutulur. Kira stopajı resmi olarak aylık periyotlar halinde tahsil edilmesi zorunlu olan bir vergi çeşididir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 95. maddesinde yer alan kriterleri taşımayan ve ticari amaçla bir taşınmaz kiralayan herkes kira stopajı vergisini ödemek zorundadır. Kira stopajı ödemesinden hiçbir şekilde sorumlu olmayan mal sahibi kiracı kira stopajını ödemediği takdirde kiracının tahliyesini talep etme hakkına sahiptir. Kiracı stopaj ödemesini ihmal ettiği süre boyunca faiz uygulanır. Söz konusu faiz ödenmesi gereken stopaj tutarına mütemadiyen eklenmeye devam eder. Kiracı ödemeyi ihmal ettiği süreler boyunca işleyen faizleri de ödemek durumunda kalır. Hâlâ ödeme yapmayan kiracı için haciz işlemleri başlatılabilir. Kiracılar haciz ve tahliye işlemlerine tabi tutulmamak için stopaj vergilerini usule uygun bir şekilde ödemelidir. Her ay düzenlenecek vergi beyannameleri ve uygun bir ticari planla birlikte kiracılar stopaj ödemelerini aksatmadan yapabilir.